دیه تصادف به چه کسانی تعلق میگیرد؟ پاسخ به سوالات شما

سوالی که بسیاری از افراد دچار حادثه رانندگی می‌پرسند، این است که دیه تصادف به چه کسانی تعلق میگیرد؟ به طور کلی اگر شما با خودرو یا وسیله نقلیه دیگری تصادف کنید، نیاز به بررسی صحنه تصادف و کروکی است. علت اینکه در حادثه‌‌های رانندگی باید مقصر تصادف مشخص شود، شرایط پوشش‌های بیمه شخص ثالث است. برای اینکه با بیمه شخص ثالث و اینکه دیه در چه شرایطی به افراد تعلق می‌گیرد آشنا شوید تا انتهای متن همراه ما باشید.

دیه چیست؟

هرگاه در حادثه‌های رانندگی، فرد یا افرادی دچار حادثه و خسارت جانی شوند، مشمول دریافت دیه خواهند شد. اگر در حادثه رانندگی، یک طرف تصادف مقصر شناخته شود، موظف به جبران خسارت مالی و پرداخت دیه است. البته که مسئولیت پرداخت دیه یا خسارت‌های مالی بر عهده بیمه شخص ثالث است.

راننده یا صاحب خودرو با پرداخت حق بیمه به عنوان بیمه‌گزار، مشمول دریافت خسارت از سوی بیمه‌گر خواهد بود. با بررسی‌های لازم در حادثه رانندگی، شرکت بیمه موظف به جبران خسارت یا پرداخت دیه تا سقف تعهدات خود است.

اما اگر راننده مقصر دارای بیمه ثالث نباشد یا از حادثه تصادف فرار کند چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

در این شرایط، راننده مقصر تحت تعقیب قوه قضایی خواهد بود و پرداخت غرامت تصادف، بر عهده صندوق جبران خسارت است.

بیمه شخص ثالث چیست؟

همانطور که اشاره شد، بیمه شخص ثالث برای جبران خسارت‌های مالی و جانی رخ داده در حادثه‌های رانندگی طراحی شده است. اگر شما در حادثه‌ای به شخص ثالث خسارت وارد کنید، پرداخت خسارت‌ها از طریق بیمه ثالث جبران خسارت خواهد شد.

دیه در بیمه شخص ثالث چگونه محاسبه می‌شود؟

قوه قضاییه در ابتدای هر سال میزان دیه مشخص شده را به بیمه مرکزی اعلام می‌کند. شرکت‌های بیمه هم موظف هستند مطابق با دیه اعلام شده، حق بیمه از بیمه‌گزار دریافت کنند. همچنین سقف تعهدات بیمه‌گر با توجه به مبلغ دیه مشخص می‌شود. اما دیه تصادف به چه کسانی تعلق میگیرد؟

دیه تصادف به چه کسانی تعلق میگیرد؟

تمام افرادی که با توجه به قانون بیمه شخص ثالث جزو اشخاص ثالث هستند، مشمول دریافت دیه می‌شوند. در حقیقت هرگونه خسارت که باعث آسیب بدنی یا جانی شخص ثالث شود، تحت پوشش بیمه شخص ثالث است و مبلغ دیه با توجه به قانون مجازات اسلامی ‌محاسبه و پرداخت می‌شود.

جدول زیر میزان خسارت وارد شده به اعضای بدن است که در سال ۱۴۰۲ تصویب شده است.

1-    عابر پیاده

عابر پیاده یکی از شخص ثالث است که، هنگام تصادف مشمول دریافت دیه می‌شود. دقت کنید حتی اگر عابر پیاده مقصر حادثه رانندگی باشد، باز هم مشمول دریافت دیه خواهد بود. به طور مثال: اگر عابر در بزرگراه به یکباره جلوی شما سبز شود و شما تصادف کنید، باز هم مقصر راننده است.

2-   راننده و سرنشین خودروی زیان دیده

به طور حتم راننده و سرنشین خودروی زیان دیده مشمول دریافت دیه می‌شوند. راننده زیان دیده می‌تواند از بیمه شخص ثالث راننده مقصر درخواست دیه کند و متناسب با دیه اعلام شده در همان سال، خسارت دریافت کند.

3-  سرنشین خودروی مقصر

برخی از افراد بر این باور هستند که دیه به سرنشین‌های خودروی مقصر تعلق نمی‌گیرد. اما بهتر است بدانید که خلاف این موضوع صحت دارد و دیه برای سرنشین‌های مقصر حادثه رانندگی هم در نظر گرفته می‌شود.

در حقیقت سرنشین خودرو یا ترک موتورسوار می‌تواند از دیه بیمه شخص ثالث استفاده کند و در صورت بروز حادثه بدنی یا جانی مشمول دریافت دیه شوند.

4-   راننده مقصر حادثه و تصادف

راننده مقصر تنها فردی است که در حادثه رانندگی مشمول دریافت دیه نمی‌شود. در حقیقت بیمه شخص ثالث برای جبران هزینه‌های جانی و بدنی تعهدی ندارد.

البته که بیمه‌گزار می‌تواند با پرداخت حق بیمه اضافی، مشمول پوشش “حوادث راننده” باشد.

مهلت پرداخت دیه برای شرکت بیمه چقدر است؟

با گزارش رسمی‌ که به شرکت بیمه تحویل داده می‌شود، شرکت بیمه باید حداکثر تا 20 روز کاری پس از رای نهایی، برای پرداخت دیه به شخص ثالث اقدام کند. در حقیقت مبلغ دیه اعلام شده به شماره حساب دادگستری واریز می‌شود و بیمه‌گزار باید اقدامات برداشت مبلغ دیه را از مراجع قضایی پیگیری کند.

در اجرای احکام دادگستری، دیه با توجه به نرخ روز محاسبه می‌شود. بنابراین در سال 1402 مبلغ دیه برای ماه‌های حرام و عادی سال با توجه به دستور قوه قضاییه معادل مبالغ زیر است:

• ماه‌های عادی سال: 900 میلیون تومان

• ماه‌های حرام سال: یک میلیارد و 200 میلیون تومان

نکته: برای دریافت دیه از حساب دادگاه نیاز است که شخص زیان دیده برای دریافت دیه به اجرای احکام مراجعه کند و با شماره حساب بانک ملی طی 2 تا 3 روز مبلغ دیه مشخص شده را دریافت کند.

دیه به چه کسانی از خانواده تعلق میگیرد؟

با توجه به قانون «دیه اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضا و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، به موجب قانون مقرر می‌شود.»

بنابراین دیه شخص فوت شده، به ولی یا اولیای دم وی یا همان ورثه شرعی و عرفی، پرداخت می‌شود. همچنین بر اساس قانون مجازات اسلامی، خویشاوندهای مادری از دیه ارث نمی‌برند. از طرف دیگر چگونگی تقسیم دیه پدر میان اولیای دم و سهم دیه پدر و مادر، فرزندان و همسر متوفی به اندازه سهم الارث آن‌ها محاسبه می‌شود.

منظور از اولیای دم چیست؟

اولیای دم همان جمع ولی دم است. به طور کلی اولیای دم به مجموعه افرادی که صفت ولی دم به آن‌ها انتساب می‌شود، می‌گویند.

تعریف اولیای دم در ماده 351 قانون مجازات اسلامی‌ اینگونه بیان می‌کند که «ولی دم، همان ورثه مقتول است، به جز زوج و زوجه او که حق قصاص ندارند.»

دیه فرزند در تصادف به چه کسانی تعلق میگیرد؟

هنگامی‌ که فرزندی از خانواده در اثر حادثه‌ای فوت می‌کند و مشمول دریافت دیه می‌شود، اولیا دم باید درخواست دیه کنند. با اعلام درخواست دیه از سوی اولیای دم، شرایط قانونی و تقسیم‌بندی دیه فرزند بررسی خواهد شد.

دقت کنید که با توجه تقسیم‌بندی ماده ۸۶۱ قانون مدنی، شرایط دریافت دیه فراهم می‌شود که این تقسیم‌بندی عبارتند از:

• طبقه اول، پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.

• طبقه دوم، اجداد و بردار و خواهر و اولاد آن‌ها

• طبقه سوم، اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها

دقت کنید که در صورت احراز هریک از طبقات گفته شده، طبقه بعدی حقی دریافت نمی‌کند. بدین معنا که اگر دیه فرزند در دسته طبقه اول قرار گیرد، طبقه دوم نمی‌تواند درخواست دیه داشته باشد.

دیه فرزند مجرد

در صورتی که فرزند فوت شده مجرد باشد، دیه او به طبقه اول تعلق می‌گیرد. به این معنا که دیه به پدر و مادر تعلق می‌گیرد. همچنین شرایط تقسیم دیه بین پدر و مادر عبارتند از:

• مادر: یک سوم دیه فرزند

• پدر: دو سوم دیه فرزند

دقت کنید که اگر پدر و مادر فرزند مجرد فوت شده، زنده نباشند، دیه به طبقه دوم تعلق می‌گیرد.

دیه فرزند متاهل

در صورت فوت دیه فرزند متاهل، شرایط متفاوت است. در صورتی که فرد فوت شده، متاهل و دارای فرزند باشد، یک هشتم از دیه او را همسرش، یک ششم از دیه او را پدر و مادر و مابقی دیه بین فرزند‌ها تقسیم می‌شود.

در صورتی هم که متوفی، فرزند نداشته باشد، همسر یک چهارم از دیه را به ارث می‌برد و مابقی دیه فرزند به پدر و مادر متوفی تعلق می‌گیرد.

آیا دیه به خواهر و برادر تعلق میگیرد؟

همانطور که اشاره شد، در صورتی که پدر و مادر فرزند مجرد در قید حیات نباشند، دیه به طبقه دوم یعنی برادر و خواهر و اولاد آن‌ها تعلق می‌گیرد.

مراحل دریافت دیه تصادف

همه ما می‌دانیم که خسارت‌های وارد شده در حادثه‌های رانندگی ممکن است جانی یا مالی باشند. از این رو بیمه شخص ثالث برای اینکه حادثه‌های رخ داده در تصادف‌های رانندگی را کاهش دهد، به عنوان یک بیمه نامه اجباری در نظر گرفته شده است. اما اگر خدایی نکرده خودتان یا افراد نزدیک شما دچار حادثه شوند، باید مراحلی را طی کنید تا مشمول دریافت خسارت از بیمه شخص ثالث باشید.

مراحل دریافت دیه از شرکت بیمه عبارتند از:

• تماس با پلیس و اورژانس و اعلام محل دقیق حادثه

• تشکیل پرونده در کلانتری

• دریافت کروکی از مامور راهنمایی و رانندگی

• تشکیل پرونده در اداره بیمه

• مدارک لازم برای گرفتن دیه تصادف

تماس با پلیس و اورژانس و اعلام محل دقیق حادثه

در حادثه‌های رانندگی که خسارت‌های جانی رخ می‌دهد، ابتدا باید مامور اورژانس و پلیس 110 را مطلع کنید. مامور اورژانس، وظیفه بررسی وضعیت فرد آسیب دیده را برعهده دارد و مامور پلیس، وظیفه بررسی صحنه تصادف و مدارک راننده مقصر را برعهده دارد.

در حقیقت پلیس با دریافت مدارکی مانند: گواهینامه، کارت ماشین و بیمه شخص ثالث فرد مقصر، بررسی‌های لازم را انجام داده و کروکی حادثه را به همراه اظهارات هر دو طرف حادثه رانندگی ثبت می‌کند. مامور پلیس با دریافت فرم اطلاعات ضارب و مضروب، دستور انتقال خودرو را به کلانتری و بعد پارکینگ صادر می‌کند.

تشکیل پرونده در کلانتری

با انتقال خودرو به پارکینگ، ضارب باید با همراه داشتن اصل و کپی مدارک خود به افسر کلانتری مراجعه کند و تشکیل پرونده دهد.

دقت کنید که تکمیل فرم ثنا از الزامات است و قبل از مراجعه به کلانتری، بهتر است که به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرد. همچنین خانواده مضروب باید در همان کلانتری حضور داشته باشند و ثبت شکایت کنند.

دریافت کروکی از مامور راهنمایی و رانندگی

هر تصادفی که رخ می‌دهد، کروکی مخصوص به خود را دارد. همچنین ترسیم کروکی بر عهده مامور راهنمایی و رانندگی است. کروکی یکی از مدارک بسیار مهم در روند دریافت دیه است که باید تحویل گرفته شود. دقت کنید که تنها با دریافت نامه از کلانتری، شرایط دریافت کروکی از مامور اعزام شده نیروی راهنمایی و رانندگی فراهم است.

تشکیل پرونده در شرکت بیمه

بیمه‌گزار در بیمه شخص ثالث با در دست داشتن اصل کروکی و اصل بیمه نامه، می‌تواند درخواست جبران خسارت کند. دقت کنید که برای اعلام خسارت و درخواست دیه، تنها 5 روز کاری فرصت دارید تا درخواست خسارت خود را به بیمه‌گر اعلام کنید. کارشناس بیمه با توجه به مدارک مورد نیاز و بررسی کروکی تحویل گرفته شده، میزان دیه و خسارت را تخمین زده و مراحل قانونی پرداخت دیه را پیگیری می‌کند.

مدارک لازم برای گرفتن دیه تصادف

مدارک زیر برای تشکیل پرونده خسارت جانی و پرداخت دیه صدمات جسمانی در تصادفات منجر به مرگ یا جراحات سنگین در بیمه شخص ثالث نیاز است:

• کد یکتای بیمه ‌نامه شخص ثالث

• اصل گواهینامه مقصر به همراه کارت خودرو و کارت ملی

• کروکی تصادف

• اوراق بازجویی از مقصر و زیان دیده‌ها

• نظریه پزشکی قانونی

• کارت شناسایی مجروح و متوفی

• خلاصه پرونده بالینی مصدوم یا متوفی در صورت بستری

• کپی شناسنامه و کارت ملی وراث متوفی و یا ذی‌نفعان دریافت خسارت

• برگه رای دادگاه

• جواز دفن، گزارش معاینه جسد و گواهی فوت به همراه شناسنامه باطل شده متوفی

• ارائه گواهی انحصار وراثت در حوادث منجر به فوت

اهمیت بیمه شخص ثالث

به طور کلی اگر در حادثه رانندگی، شخص ثالث خسارت ببیند، با توجه به قانون مدنی باید جبران خسارت انجام شود. حال اگر شما مشمول بیمه شخص ثالث باشید، این خسارت با توجه به سقف تعهدات بیمه‌گر قابل پرداخت است، اما اگر به موقع برای تمدید بیمه نامه اقدام نکنید، تمام خسارت و دیه فرد زیان دیده یا متوفی برعهده خودتان است و باید هزینه سنگین دیه جانی را پرداخت کنید.