گیتار بیس اسکیل کوتاه یا اسکیل بلند؛ کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است؟

در زمینه گیتار، بیس و سایر سازهای زهی، طول اسکیل (scale length) اشاره به فاصله بین بریج و نات دارد، نه طول دسته. آنچه نام بیس اسکیل بلند (long-scale bass) را بر آن می‌گذاریم، رفته‌رفته به استانداردی در بازار تبدیل شده است؛ آن هم به لطف لئو فندر و گیتار بیس افسانه‌ای Precision Bass که در سال ۱۹۵۱ به بازار معرفی کرد. شاید امروزه طول اسکیل ۳۴ اینچ، استاندارد به حساب بیاید؛ اما همواره اینطور نبوده است.

در روزهای اولیه اختراع بیس الکتریک، برخی رقبای فندر مانند گیبسون و هافنر (در کنار تولیدکنندگان کوچک‌تر چون Framus، Eko و تولیدکنندگان متعدد در ژاپن)، بیس‌هایی با طول اسکیل کوتاه‌تر تولید می‌کردند که فشار کمتری به انگشتان نوازنده وارد می‌کرد. این سازها که به نام بیس اسکیل کوتاه (short-scale bass) شناخته می‌شدند، عمدتاً طول اسکیلی کوتاهتر از ۳۱ اینچ داشتند.

شناخته‌شده‌ترین بیس اسکیل کوتاه مربوط به اواخر دهه پنجاه و اوایل دهه شصت،، بدون شک Höfner 500/1 Violin Bass است که توسط والتر هافنر (Walter Höfner) طراحی شده بود و طول اسکیلی برابر با ۳۰ اینچ داشت. این ساز به شکل ویولن طراحی شد تا استادکاران هافنر که برای دهه‌ها مشغول به تولید سازهای ارکسترال بودند، بتوانند با کمی تغییر در تکنیک‌های تولید خود، یک ساز جدید تولید کنند. Höfner 500/1 در دستان پل مک‌کارتنی (Paul McCartney)، بر روی صحنه برنامه اد سالیوان (Ed Sullivan) در نهم فوریه سال ۱۹۶۴، به‌عنوان بخشی از تاریخ راک اند رول ثبت شد.

از آن زمان تا کنون، این ساز به یکی از شناخته‌شده‌ترین بیس‌های اسکیل کوتاه تبدیل شده است.

در سال ۱۹۶۶، فندر با Mustang Bass وارد عرصه تولید گیتار بیس اسکیل کوتاه شد؛ سازی که پس از توقف تولید در سال ۱۹۸۱، طرفدارانی پروپاقرص و حتی افراطی پیدا کرد. این مدل مجدداً در سال ۲۰۰۲ به بازار عرضه شد؛ اما شهرت مجدد Mustang Bass در سال ۲۰۱۱ و زمانی رقم خورد که یک نسخه از آن در خط تولید اسکوایر گنجانده شد. از آن زمان تا کنون، این مدل در زمره تولیدات همیشگی شرکت فندر بوده است. فندر Bronco Bass که در سال ۱۹۶۷ معرفی شد نیز یک نمونه دیگر از بیس‌های اسکیل کوتاه است؛ اما این ساز هرگز نتوانست جایگاهی مانند ماستنگ پیدا کند و لذا در سال ۱۹۸۱ تولید آن متوقف شد. البته اسکوایر اخیراً نسخه‌ای ارزان‌قیمت از Bronco Bass را تولید کرده است که با استقبال خوبی از جانب بیسیست‌ها مواجه شده است.

اما چرا بیس‌های اسکیل کوتاه نتوانستند مانند نمونه‌های ۳۴ اینچی موفق باشند؟ چرایی این مسئله به‌درستی قابل تشخیص نیست؛ اما دو مؤلفه ممکن است تأثیرگذار بوده باشند. ابتدا اینکه گیتار بیس اسکیل کوتاه در دهه ۶۰ به اوج شهرت رسید و در پی آن موجی از سازهای ارزان‌قیمت روانه بازار شد. این سازها کیفیت ساختی پایین، سخت‌افزار الکترونیک بی‌کیفیت و صدایی کم‌حجم و توخالی داشتند. دوم آنکه بسیاری از سازهای مذکور برای هنرجوها هدف‌گذاری شده بودند؛ لذا بیس اسکیل کوتاه به‌عنوان سازی برای کودکان مشهور شد. این امر باعث شد این نوع از گیتار بیس به نظر بسیاری از افراد، جذاب نیاید و نوازندگان جدی‌تر به سراغ سازهای اسکیل بلند بروند.

اما سازهای اسکیل کوتاه در گذر زمان با این سوء‌برداشت‌ها مقابله کرده و امروزه به‌عنوان گزینه‌هایی بی‌نقص با مشخصاتی منحصربه‌فرد و صدایی خاص و دلپذیر شناخته می‌شوند.

چرا از گیتار بیس اسکیل کوتاه استفاده کنیم؟

اولین و واضح‌ترین دلیل، اندازه فیزیکی ساز است. به دلیل دسته کوتاه‌تر و فاصله کمتر فرت‌ها با هم، اندازه کلی بیس نیز کوتاه‌تر بوده و از این رو، بیس‌های اسکیل کوتاه گزینه‌ای مناسب برای نوازندگانی با دست‌های کوچک‌تر به حساب می‌آیند. همچنین این ساز انتخابی عالی برای گیتاریست‌هایی محسوب می‌شود که قصد دارند ساز بیس را امتحان کنند؛ زیرا حس آن در دست بیشتر شبیه به گیتار الکتریک استاندارد است تا گیتار بیس اسکیل بلند.

اما بیس‌های کوتاه تنها به دلیل اندازه خود انتخاب نمی‌شوند. نوازندگان و پرودوسرهای جدی و حرفه‌ای‌، مدت‌هاست که رازی مهم را درباره این بیس می‌دانند: این سازها برخلاف جثه خود، صدایی حجیم و فرکانس‌های بم بسیار قدرتمندی دارند که شخصیتی متفاوت از سازهای اسکیل بلند داشته و می‌تواند به‌خوبی میکس را پر کند.

اما دلیل این امر چیست؟ در پاسخ باید بگوییم هر نتی که با ساز بیس یا هر ساز دیگر نواخته می‌شود، دارای هارمونیک‌هایی است که نسبت‌های مشخصی با نت اصلی دارند. اینکه هر یک از این هارمونیک‌ها چقدر آرام یا شدید باشند، باعث می‌شود هر سازی صدای منحصربه‌فرد خود را پیدا کند. وقتی طول سیم تغییر می‌کند، وضعیت این هارمونیک‌ها هم تغییر می‌کند.

این امر به‌سادگی بر روی تمام سازهای زهی قابل مشاهده است. مثلاً بر روی گیتار، نت می را بر روی فرت ۱۲ سیم شش و همچنین فرت ۷ سیم پنج بنوازید. با وجود اینکه کوک هر دو یکی است، اما جنس صدای آنها بسیار متفاوت است؛ زیرا طول سیمی که برای نواختن هر یک از این دو نت مورد استفاده قرار گرفته، متفاوت است. نت می در فرت ۱۲ سیم ششم، طول سیم کوتاه‌تری داشته و لذا صدایی تیره‌تر دارد. به همین خاطر سازهای اسکیل کوتاه نیز به‌طور ذاتی، شخصیت صوتی تیره‌تری از سازهای اسکیل بلند دارند.

دلیل دیگر برای ترجیح بیس‌های اسکیل کوتاه به اسکیل بلند، حس در دست گرفتن ساز است. معمولاً برای مدل‌های اسکیل کوتاه از سیم‌هایی مشابه نمونه‌های اسکیل بلند استفاده می‌شود. در ساز کوتاهتر، این سیم‌ها تحت فشار کمتری قرار می‌گیرند و بنابراین حسی نرم‌تر و حتی شل‌تر دارند که طبیعتاً بر اتک، کشش و پویایی صدا نیز تأثیر می‌گذارد. اما نوازندگانی که به دنبال فشار بیشتری بر روی سیم هستند، می‌توانند از سیم‌های مخصوص بیس اسکیل کوتاه استفاده کنند که تِنشِنی شبیه به سازهای استاندارد را برای آنها تداعی می‌کند. البته با چنین سیم‌هایی نیز ساز اسکیل کوتاه کماکان شخصیت صوتی تیره خود را حفظ می‌کند؛ اما با فرکانس‌های پایین متمرکزتر و کوبنده‌تر.

همچنین گیتار بیس اسکیل کوتاه به شما اجازه می‌دهد تکنیک‌هایی که بر روی نمونه‌های بلندتر دشوار هستند را اجرا کنید. مثلاً حرکت بین دو نقطه که فاصله زیادی دارند و بر روی گیتار بیس اسکیل بلند ممکن نیست. صفحه انگشت‌گذاری کوتاه‌تر می‌تواند به شما کمک کند تا خط بیس‌های شلوغ را با سرعت بیشتری بنوازید. نواختن آکوردهای کامل بر روی این سازها ساده بوده و صدای خوبی نیز دارد. همچنین می‌توانید سیم‌ها را بِند کنید؛ بدون آنکه به انگشت شما آسیبی برسد. همه این موارد باعث ایجاد تجربه نوازندگی منعطف‌تر و هیجان‌انگیزتری می‌شوند.

کدام نوازندگان مشهور از گیتار بیس اسکیل کوتاه استفاده کرده‌اند؟

همانطور که در بالا اشاره شد، احتمالاً پال مک‌کارتنی شناخته‌شده‌ترین چهره‌ای است که از بیس اسکیل کوتاه استفاده کرده است. اما نوازندگان متعددی از سبک‌های مختلف در باشگاه بیس‌های اسکیل کوتاه حضور دارند. از جمله نوازندگان دهه‌های ۶۰ و ۷۰ می‌توان به فیل لِش (Phil Lesh از گروه Grateful Dead)، بیل وایمن (Bill Wyman از گروه The Rolling Stones) و جک بروس (Jack Bruce از گروه Cream) اشاره کرد.

از میان این‌ افراد، جک بروس جدی‌ترین طرفدار سازهای اسکیل کوتاه محسوب می‌شود. یکی از اولین بیس‌های اسکیل کوتاه بروس، Fender Bass VI بود. این ساز عجیب‌وغریب دارای شش سیم بود، یک اکتاو پایین‌تر از گیتار کوک می‌شد و یک دسته ترمولو بر روی آن تعبیه شده بود و در مجموع، صدای بسیار انعطاف‌پذیر و عجیب داشت. بروس از گیتار بیس گیبسون EB-3 نیز استفاده می‌کرد که در بیشتر مدت نوازندگی‌اش در سالهای اولیه گروه Cream، به‌عنوان ساز اصلی او به حساب می‌آمد.

در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد، تینا ویموث (Tina Weymouth) از گروه تاکینگ هدز (Talking Heads)، گیتار بیس اسکیل کوتاه را مجدداً به مرکز توجه برگرداند. او نیز مانند مک‌کارتنی معمولاً برند هافنر را ترجیح می‌داد؛ اما در طول دوران کاری خود، سازهای متنوعی را امتحان کرد. ویموث در مصاحبه‌های خود گفته است که سازهای اسکیل کوتاه به او کمک کردند تا پیش از استفاده از سازهای اسکیل بلند، اعتمادبه‌نفس خود را افزایش دهد. یک نوازنده شاخص دیگر در این دوره، مایک وات (Mike Watt) از گروه‌های Minutemen و Dos است‌‌. وات به علت خطوط بیس پویا و خشن خود در سبک پانک راک شناخته می‌شود که بسیار مناسب بیس‌های اسکیل کوتاه است.

امروزه نیز نسل جدیدی از نوازندگان میراث این سازها را زنده نگه داشته‌اند. به‌عنوان دو نوازنده شاخص می‌توان به اوون بیدل (Owen Biddle) از گروه The Roots اشاره کرد که از Callowhill OBS استفاده می‌کند و همچنین از جاستین ملدال-جانسن (Justin Meldal-Johnsen) که از گیتار بیس فندر Mustang استفاده می‌کند. جانسن در همکاری با فندر، مدل سیگنچر خود به نام Fender Justin Meldal-Johnsen Road Worn را نیز تولید کرده است که نسخه‌ای از بیس ماستنگ ۱۹۶۷ اوست؛ یک گیتار خوش‌حس اسکیل کوتاه که بسیار با ظواهر ایندی راک همخوانی دارد.

چرا از گیتار بیس اسکیل بلند استفاده کنیم؟

همانطور که ذکر شد، سازهای کوتاه صدایی آنقدر منحصربه‌فرد دارند که گوش‌های حساس می‌توانند صدای آنها را در قالب میکس تشخیص دهند؛ اما سازهای اسکیل بلند انعطاف‌پذیرتر هستند. به علت تنشن بالای سیم‌ها، این بیس‌ها دامنه فرکانس‌های میانی و فوقانی بارزتری دارند. کلماتی که در توصیف بیس اسکیل بلند به کار می‌رود عبارتند از «کوبنده»، «گزنده» و «غرنده». اما با انتخاب صحیح نوع سیم و همچنین تنظیم درست پیچ‌های کنترل، این بیس‌ها می‌توانند صدایی نرم، قدرتمند و گرد داشته باشند.

کدام نوازندگان مشهور از گیتار بیس اسکیل بلند استفاده کرده‌اند؟

شاید بهتر بود می‌پرسیدیم کدام نوازندگان معروف از این سازها استفاده نکرده‌اند! به غیر از افرادی که از آنها به‌عنوان نوازندگان اسکیل کوتاه اسم بردیم، بیشتر نوازندگان از سازهای اسکیل بلند استفاده می‌کنند.

از نوازندگان شاخص بیس‌های اسکیل بلند می‌توان از جاکو پاستوریوس (Jaco Pastorius)، کرول کی (Carol Kaye)، فلی (Flea)، کلیف برتون (Cliff Burton)، استینگ (Sting) و لمی کیلمیستر (Lemmy Kilmister) نام برد. البته بسیاری از نوازندگان شاخص، از سازهای اسکیل کوتاه هم برای نواختن برخی از کارهای خود استفاده کرده‌اند.

آیا گیتار بیس اسکیل متوسط هم وجود دارد؟

جواب خلاصه این است که بله. بیس‌های اسکیل متوسط معمولاً طول اسکیلی برابر با ۳۱ الی ۳۳ اینچ دارند. Squier Classic Vibe Jaguar Bass و همچنین Ibanez Mezzo یا Strandberg Boden Bass در این خانواده قرار می‌گیرند.

بیس‌های اسکیل متوسط، حس و فرکانس‌های پایین سازهای اسکیل کوتاه و ضربه بیشتر فرکانس‌های فوقانی سازهای اسکیل بلند را گرد هم می‌آورند؛ پس از نظر جنس صدا، فضای بسیار منحصربه‌فردی را اشغال کرده و گزینه مناسبی برای کسانی هستند که نمی‌توانند بین سازهای بلند و کوتاه انتخاب کنند.

سخن پایانی

بیس‌های اسکیل کوتاه صدایی بسیار گرد و حجیم دارند، نواختن آنها آسان است و انرژی و شخصیت کم‌نظیری به نوازندگی شما اضافه می‌کنند. بسیاری از شرکت‌ها، نمونه‌های قدیمی این سازها را بازآفرینی می‌کنند و برخی نیز می‌کوشند با طراحی‌های جدید، این فرمت را ارتقاء بخشند. از سوی دیگر، بیس های اسکیل بلند، رزمندگان ثابت‌قدم دامنه فرکانسی پایین در موسیقی مردمی قرن اخیر هستند و تنوع بسیار زیادی دارند.