تشخیص عسل طبیعی از تقلبی

عسل یک ماده‌ی غذایی طبیعی با خواص فراوان است که در بین مردم طرفداران زیادی دارد.

اما دغدغه‌ی بسیاری از مصرف‌کنندگان این ماده‌ی غذایی، طبیعی و اصل بودن آن است.

بنابراین، تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی، مسئله‌ای است که دوست‌داران عسل همیشه با آن روبرو هستند.

به همان میزان که بازار فروش عسل پر رونق و گسترده است، راه‌کارهای بسیاری نیز برای تشخیص طبیعی یا تقلبی بودن عسل وجود دارد.

تشخیص عسل طبیعی از روی طعم، رنگ و بو، غلظت و شکرک، برخی از این راه‌کار‌ها هستند.

در این مقاله به راه‌های تشخیص عسل طبیعی و میزان اعتبار این راه‌ها می‌پردازیم.

به این نکته دقت کنید که هیچگاه قیمت عسل طبیعی نشانگر اصل و یا تقلبی بودن آن نیست.

انواع عسل

پیش از پرداختن به نحوه‌ی تشخیص عسل طبیعی، باید به این نکته توجه داشت که به طور کلی سه نوع عسل در بازار وجود دارد.

عسل طبیعی: این نوع عسل را زنبورهایی تولید می‌کنند که از شهد گل‌ها و گیاهان مختلف تغذیه می‌کنند.

عسل تغذیه‌ای: اگرچهاین نوع عسل را زنبورها تولید می‌کنند اما تغذیه این زنبورها به جای شهد گل و گیاهان، محلول آب و شکری است که زنبوردار جلوی کندو می‌گذارد.

عسل تغذیه‌ای، بخش عمده‌ای از بازار عسل را به خودش اختصاص داده است و باید بدانیم که این نوع عسل هم در دسته‌ی عسل‌های تقلبی جای می‌گیرد و خواص عسل طبیعی را ندارد.

عسل تقلبی: زنبورها در تولید این نوع عسل هیچ دخالتی ندارند، این عسل‌ها ساخته‌ی دست انسان هستند و با استفاده از گلوکز تجاری و موادی مانند آب و شکر تولید می‌شوند.

راه‌های تشخیص عسل طبیعی

با رونق گرفتن هر چه بیشتر فضای مجازی، راه‌های پیشنهادی برای تشخیص عسل طبیعی هم گسترده‌تر شده است.

اما باید دانست برخی از این شیوه‌ها در واقع ساخته‌ی ذهن همان کسانی است که عسل تقلبی تولید می‌کنند، بنابراین اعتبار چندانی ندارد.

در ادامه، برخی از این شیوه‌ها را ذکر می‌کنیم؛‌ البته با تاکید بر این نکته که تنها راه مطمئن، معتبر و قطعی تشخیص عسل طبیعی، آزمایشگاه‌های معتبر عسل است.

تشخیص عسل طبیعی از روی غلظت آن: اساس کار این شیوه، میزان چسبندگی عسل است. به این نحو که عسل را بین دو انگشت می‌‌مالند و اگر عسل به انگشتان چسبید، عسل طبیعی است.

کسانی که این شیوه را پیشنهاد می‌دهند بر این باورند که عسل تقلبی معمولا رقیق و روان است.

این باور اشتباه است؛ چرا که غلیظ یا رقیق بودن عسل به منطقه‌‌ای بستگی دارد که کندوها در آن‌جا قرار داشته‌اند.

به عنوان مثال عسل‌های شمال کشور رقیق‌تر از عسل‌های جنوب کشور هستند.

  تشخیص عسل طبیعی از روی عطر و طعم آن: عطر و طعم عسل‌های طبیعی با هم فرق دارند و به شهد گل و گیاهانی بستگی دارد که زنبورها از آن تغذیه کرده‌اند.

گاهی گیاهانی که زنبورها از آن تغذیه می‌کنند، عطر خاصی ندارند و عسل تولید شده از این گیاهان عطر و طعمی معمولی و بسیار ملایم دارد.

گاهی هم عسل‌هایی مانند عسل بهار نارنج یا کنار عطر تندی دارند.

از این نکته هم نباید غافل شد ‌که بعضی‌ وقت‌ها به عسل‌های تقلبی، اسانس‌هایی اضافه می‌کنند که عطری تند و گمراه‌کننده به عسل می‌دهد.

تشخیص عسل طبیعی از روی رنگ آن: یکی دیگر از راه‌کارهای ارائه شده برای تشخیص عسل طبیعی، رنگ آن است.

این شیوه‌ی تشخیص هم قابل اعتماد و اعتنا نیست. باید دانست که رنگ عسل به پوشش گیاهی محل تغذیه‌ی زنبورها، بستگی دارد.

رنگ عسل، طیفی رنگی را شامل می‌شود؛ از زرد روشن تا خرمایی تیره را می‌توان در این طیف رنگی مشاهده کرد.

تشخیص عسل طبیعی از روی شکرک زدن آن: در باره‌ی شکرک زدن عسل هم باورهای اشتباه زیادی وجود دارد.

برخی معتقدند عسلی که شکرک بزند یا به اصطلاح رس ببندد، عسلی تغذیه‌ای است، برخی هم معتقدند که فقط عسل طبیعی شکرک می‌زند.

باید دانست که هر سه نوع عسل‌، یعنی طبیعی، تغذیه‌ای و تقلبی شکرک می‌زنند. ریز و درشت بودن اندازه‌ی شکرک هم باز بستگی به گل و گیاه منطقه‌ا‌ی دارد که کندوها در آن قرار دارند.

تشخیص عسل طبیعی بر اساس رطوبت و اشتعال آن: مبنای این شیوه، میزان رطوبت عسل است.

کسانی که این شیوه را پیشنهاد می‌دهند، معتقدند که عسل تقلبی از آب و شکر درست شده است.

بنابراین کبریتی که نوک‌اش به عسل آغشته شده است، بعد از کشیده شدن روی باروت، اگر روشن شود، نشان می‌دهد که عسل طبیعی است؛ و اگر کبریت روشن نشود، عسل تقلبی است.

اما باید این نکته را در نظر داشت که نه عسل‌های تقلبی فقط از آب و شکر درست شده‌اند و نه عسل‌های طبیعی کاملا بدون رطوبت هستند.

میزان رطوبت عسل طبیعی متفاوت است و به گل‌ها و گیاهان منطقه‌ای بستگی دارد که زنبورها از آن‌ تغذیه کرده‌اند.

همچنین، اگر عسل طبیعی را زودتر از موعد برداشت ‌کنند، رطوبت موجود در آن بیشتر است.

تنها راه تشخیص عسل طبیعی آزمایشگاه است ‌   

همان‌طور که ذکر شد تنها راه تشخیص عسل طبیعی آزمایش آن در آزمایشگاه‌های مخصوص این کار است.

در این آزمایشگاه‌ها با مشخص کردن مواد تشکیل دهنده عسل‌ و درصد آن‌ها می‌توانند طبیعی بودن آن را اثبات کنند.

همچنین میتوان از گواهی های اصالت مجموعه های معتبری همچون اکسین استفاده کرد تا از اصل و طبیعی بودن اطمینان حاصل کرد.

مواد تشکیل دهنده‌ی عسل: زنبور عسل آنزیم‌هایی در بدنش دارد که با استفاده از آن‌ها تغییراتی در شهد گل‌ها به‌وجود می‌آورد.

در شهد گل قندهای متعددی وجود دارد که بیشترین این قندها، ساکاروز، گلوکز و فروکتوز است.

در شهد گل، آمینواسیدهایی هم وجود دارد که پرولین یکی از این آمینو اسیدهاست.

میزان ساکاروز و پرولین موجود در عسل یکی از راه‌های اصلیِ تشخیص عسل طبیعی است.

میزان ساکاروز در عسل طبیعی: شهد گل مقدار زیادی ساکاروز دارد اما زنبور عسل با آنزیم‌هایی که دارد، ساکاروز را به قندهای ساده‌ی فروکتوز و گلوکز تبدیل می‌کند.

با این حال تمام ساکاروز به این قندهای ساده تبدیل نمی‌شود و عسل حاوی مقدار کمی ساکاروز هم هست.

بنابراین میزان ساکاروز زیاد در یک عسل نشان‌دهنده‌ی تغذیه‌ای یا تقلبی بودن آن است.

زنبورهایی که از شکر تغذیه می‌کنند فرصت تبدیل ساکاروز به گلوکز و فروکتوز را ندارند.

در فرایند تولید عسل‌های طبیعی، زنبور در فاصله‌ی جمع‌آوری شهد و رسیدن به کندو، عمل تبدیل ساکاروز به فروکتوز و گلوکز را انجام می‌دهد.

میزان پرولین و دیاستاز در عسل طبیعی: عسل‌های تقلبی دیاستاز ندارند.

دیاستاز در واقع آنزیم‌هایی هستند که زنبور هنگام تبدیل شهد به عسل، به آن اضافه می‌کند.

آمینواسیدِ پرولین هم فقط در شهد گیاهان وجود دارد.

بنابراین این ترکیب در عسل‌های تقلبی یا اصلا وجود ندارد یا میزان آن بسیار اندک است.

در عسل‌های تغذیه‌ای، دیاستاز وجود دارد اما میزان پرولین آن‌ها بسیار اندک است.

سخن پایانی

دوست‌داران عسل همواره به دنبال راه‌هایی برای تشخیص عسل طبیعی هستند.

برای تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی شیوه‌های مختلفی  ارائه شده است که هیچکدام مطمئن و معتبر نیستند.

بنابراین تنها راه تشخیص عسل طبیعی آزمایشگاه است.

در آزمایشگاه‌های مخصوص تشخیص عسل طبیعی، مواد تشکیل دهنده و درصد این مواد را در عسل مشخص می‌کنند و بر این اساس، طبیعی بودن آن را اعلام می‌کنند.