آشنایی با نحوه نگه داری و خطرات اسیدهای قوی

شیوه صحیح نگهداری مواد شیمیایی در آزمایشگاه  و انبار همیشه از اهمیت به سزایی برخوردار بوده است. بسیاری از حوادث مانند انفجار یا آتش سوزی از عدم توجه به نکات ویژه در خصوص قوانین نگهداری مواد شیمیایی ناشی می‌شود.

برای نگهداری درست وکار با مواد شیمیایی ، ابتدا باید نکات ویژه در ارتباط با ایمنی حمل و نگهداری آنها از شرکت تولید کننده و یا سازمان تامین کننده تهیه و گردآوری گردد، سپس با توجه به قواعد و شرایط استاندارد جهانی، و رعایت کامل توصیه های ایمنی، نسبت به نگه داری وکار با مواد شیمیایی اقدام نمود.

خطراتی که در مواجهه با مواد شیمیایی ایجاد می‌شود را می توان  به دو دسته اصلی بهداشتی و فیزیکی تقسیم نمود. در صورت خرید مواد شیمیایی باید به شرایط محل نگهداری، شیوه مرتب کردن مواد شیمیایی، ظروف نگهداری و نیز برخی توصیه ها توجه کرد.

خطرات کار با اسید سولفوریک

به طور مثال بعد از خرید اسید سولفوریک باید در مخازنی نگه داری شود که به خوبی درزگیری شده باشند و همچنین درب آن‌ها محکم بسته شود تا هیچ گونه نشتی به فضای بیرون نداشته باشند. در صورتی که مخزن حاوی اسید سولفوریک دچار نشتی شد و این ماده‌ی شیمیایی به بیرون نشت پیدا کرد باید با استفاده از آهک آن را خنثی کرد و سپس فرآورده را با آب شست.

از جمع آوری و شستن اسید سولفوریک با آب قبل از خنثی سازی آن با استفاده از آهک باید جدا اجتناب کرد. در صورتی که آب به اسید سولفوریک اضافه شود به شدت با آن واکنش می‌دهد و همچنین موجب پاشش اسید سولفوریک به اطراف می‌گردد.

مخازنی که اسید سولفوریک در آن‌ها نگه‌داری می‌شود باید برچسب مواد خورنده و همچنین خطر ریزش اسید و ماده‌ی خطرناک را داشته باشند تا در صورتی که افراد غیرآگاه با آن مواجه شدند، متوجه خطرناک بودن محتویات مخزن بشوند.

اسید سولفوریک به شدت قابل اشتعال است و در صورتی که با مواد عالی نظیر چوب و پارچه‌ ها تماس پیدا کنید موجب ایجاد آتش سوزی می‌شود. در هنگام بروز آتش از ریختن آب روی اسید سولفوریک باید خودداری کرد زیرا موجب پاشش آن به اطراف و گسترش آتش سوزی می‌شود. برای خاموش کردن آتش ناسی از اسید سولفوریک باید از پودر و همچنین گاز CO2 استفاده کرد.

در محل نگه داری اسید سولفوریک حتما باید شیر شستشوی چشم و همچنین دوش ایمنی موجود باشد، تا در صورت تماس این ماده‌ی شیمیایی با چشم و بدن بلافاصله شسته شود. به دلیل خطرناک بودن بخارات این ماده‌ی شیمیایی محلی که اسید سولفوریک نگه داری می‌شود باید تهویه مناسبی داشته باشد.

حمل و نقل اسید سولفوریک به دلیل خطرناک بودن آن باید با تدابیر ایمنی خاصی انجام شود. برای مثال جنس بدنه‌ی تانکر حمل اسید باید از فولاد ضد زنگ باشد تا با اسید واکنش ندهد و توسط اسید خورده نشود.

اسید سولفوریک در صورت تماس تنفسی و استنشاق بخار آن موجب التهاب شدید مخاط مجرای تنفسی از جمله بینی و گلو می‌شود. این ماده‌ی شیمیایی می‌تواند موجود سردردهای شدید، عطسه و همچنین کاهش میزان تنفس شود.

تنگی نفس، سانوز، هیپوتنفسی و برونشیت از دیگر خطرات قرار گرفتن در معرض بخار این ماده‌ی شیمیایی و استنشاق آن هستند. در صورتی که اسید سولفوریک با پوست انسان به صورت مستقیم در تماس قرار بگیرد، موجب التهابات پوستی، آسیب شدید و سوختگی پوست و همچنین موجب ایجاد تاول‌های پوستی می‌شود.

تماس اسید سولفوریک با چشم موجب بسیار خطرناک می‌باشد به گونه‌ای که حتی تماس بخار این ماده‌ی شیمیایی با چشم موجب آسیب‌های شدید چشمی و حتی کوری خواهد شد.

از عوارض تماس اسید سولفوریک با چشم التهاب و تحریک و همچنین ریزش اشک می‌باشد. در صورت بلعیدن و خوردن اسید سولفوریک، این ماده‌ی شیمیایی موجب سوختگی شدید دهان و مری می‌شود و همچنین آسیب‌های شدید به بافت‌های شکمی و حتی سوراخ شدن مری و معده را به دنبال خواهد داشت.

این ماده‌ی شیمیایی در صورت استنشاق بیش از حد و بلعیدن موجب تورم بیش از حد گلو می‌شود که می‌تواند منجر به خفگی شود.

در هنگام کار با اسید سولفوریک علاوه بر جلوگیری از هر گونه تماس با این ماده‌ی شیمیایی باید مراقب واکنش‌هایی که این ماده با سایر مواد شیمیایی می‌دهد، بود. برای مثال اسید سولفوریک در صورتی که با فلزات واکنش دهد گاز هیدروژن آزاد می‌کند که به شدت قابلیت اشتعال دارد و خطرناک است.

هنگامی که این ماده‌ی شیمیایی با آب واکنش دهد، بخارهای خطرناکی از آن متصاعد می‌شود که برای سلامت انسان به شدت مضر هستند. اسید سولفوریک را در مجاورت مواد عالی نباید قرار داد زیرا موجب آتش سوزی خواهد شد.

خطرات کار با اسید کرومیک

بعد از تهیه و خرید اسید کرومیک باید در محیط خشک، تاریک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود. اتاق انبار ماده ضد‌حریق باشد. اسید کرومیک ماده‌ی خطرناکی است بنابراین باید  فقط در ظرف اصلی نگهداری شود و روی ظروف به نحو صحیح و دقیق برچسب گذاری شده باشد.

کرومیک اسید باید دور از چوب و کاغذ و سایر مواد احیاءکننده (آتش گیر) نگه داشته شود. ظرف های خالی اسید کرمیک هیچگاه نباید به عنوان ظروف نگهداری ضایعات مورد استفاده قرار گیرد به دلیل اینکه می تواند منجر به آتش سوزی شود. بشکه ها و ظرف های اسید کرمیک، مانند تمام مواد شیمیایی دیگر، حتی زمانی که مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، باید کاملا بسته و محفوظ باشند.

اسید کرمیک ممکن است سبب حریق یا انفجار شود. در صورت وارد چشم شدن ، فورا چشم ها را با مقدار زیادی آب به مدت 15 دقیقه بشوئید. از عوامل خنثی کننده استفاده نشود. به چشم پزشک مراجعه کنید.

از دیگر مضرات اسید کرومیک، حالت تهوع. سوختگی های گوارشی، درد شکمی، خون در استفراغ، خون در مدفوع، شوک و اختلالات هوشیاری می‌باشد. در صورت تماس آن با پوست ، محل مورد نظر باید سریعا با آب شستشو داده شود. و به پزشک مراجعه شود.

در صورت تنفس ممکن است سبب علائم آسم یا آلرژی یا مشکلات تنفسی شود. مصدوم را به هوای تازه ببرید . فورا با پزشک یا مرکز پزشکی تماس بگیرید.

خطرات کار با اسید فسفریک

اسید فسفریک یک اسید معدنی است که خاصیت خورندگی کمی دارد. این اسید، اشتعال پذیر نیست اما در صورتی که با فلزات واکنش دهد، گاز هیدروژن آزاد می‌کند که می تواند آتش بگیرد. افرادی که با این اسید در تماس هستند باید در حین کار از لباس مخصوص کار، عینک، ماسک و دستکش استفاده کنند. فراموش نکنید هرگز نباید بقایای اسید فسفریک را در فاضلاب و مجرای انتقال آب بریزید. ممکن است اسید به آب های زیرزمینی وارد شود و آن ها را آلوده کند.

حمل و نقل مخازن و بشکه های حاوی اسید فسفریک باید با رعایت تمام جوانب ایمنی انجام شود. افرادی که در انبار مواد شیمیایی خورنده کار می‌کنند باید از هر نظر آموزش های لازم را دیده باشند. بهترین بسته بندی برای ذخیره و یا خرید اسید فسفریک، بشکه ها یا مخازنی هستند که اطلاعات ایمنی اسید فسفریک توسط یک برچسب بر روی آن ها درج شده است.

انبار نگهداری بشکه های اسید فسفریک باید خشک و خنک و مجهز به سیستم تهویه مطبوع باشد. مخازن باید به دور از منابع تولید حرارت، جرقه یا تابش مستقیم نور خورشید قرار داده شوند. ترجیحا این اسید را در مجارت مواد شیمیایی که با آن وارد واکنش می شود انبار نکنید.

تماس اسید فسفریک با پوست یا چشم ها منجر به تحریک، قرمزی و سوزش می‌شود. اگر فردی در این موقعیت قرار گرفت، سریعاً محل تماس را با آب بشویید و در صورتی که التهاب پوستی یا چشم زیاد شد، فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید. قرار گرفتن در معرض بخارات این اسید معدنی می تواند دستگاه تنفس را تحریک کند. در صورت بروز هر گونه علائم حاد در فرد مصدوم، او را به پزشک برسانید.

در مجموع باید در نظر داشت که کار با کلیه اسیدها چه ضعیف باشند و یا قوی عوارض و خطرات زیادی را به همراه دارد که در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی صدمات جبران ناپذیری به جای می‌گذارند. لذا توجه به نکات ایمنی هنگام کار و نحوه نگه داری این مواد بسیار حائز اهمیت می‌باشد.