علت زخم معده و پیشگیری از آن
احتمالاً تاکنون چیزهای زیادی راجع به زخم معده و مشکلات گوارشی شنیده‌اید. در مورد علت ایجاد زخم در معده نظریه‌های مختلفی وجود دارد.
متأسفانه این مشکل گوارشی به عنوان یک بیماری شایع در بین افراد شناخته می‌شود و عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب بر شدت آن می‌افزاید.
باتوجه به اینکه مشکلات مربوط به معده و گوارش انسان در چند نوع مختلف موردبررسی قرار میگیرد، نمی‌توان هر دردی در معده را نشانه وجود زخم دانست، اما درصورتیکه دردهای زیادی در ناحیه معده و شکم، پشت قفسه سینه، کمر و پشت گردن خود احساس می‌کنید که ممکن است ساعت‌ها نیز طول بکشد، باید به دنبال علت آن باشید و در صورت وجود زخم در معده، برای پیشگیری و درمان اقدام کنید.
اگر شما نیز جزو آن افرادی هستید که از مشکلات گوارشی رنج می‌برند، به‌خوبی می‌دانید که وجود هر نوع مشکل در سیستم گوارش می‌تواند علاوه‌بر عملکرد روزمره شما، بر سلامت روانتان نیز تأثیر منفی بگذارد.
در ادامه، علت زخم معده و راه‌های پیشگیری و درمان آن را بررسی می‌کنیم.
زخم معده چیست؟
قبل از هر چیزی، بهتر است که با این نوع زخم گوارشی آشنا شوید.
منظور از زخم در معده، زخم‌های بازی هستند که سطح داخلی معده را درگیر می‌سازند و دردهای شدیدی به همراه دارند.
علت زخم معده یا زخم در ابتدای روده باریک، یک باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است که در مخاط معده بسیاری از افراد وجود دارد. این باکتری با ایجاد عفونت، منجر به ایجاد زخم‌های گوارشی می‌شود.
علاوه‌براین، مصرف برخی از داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی، مانند آسپرین که دوره مصرف طولانی دارند و یا داروهایی نظیر ناپروکسن و پروفین، باعث ایجاد زخم‌های گوارشی می‌شوند.
دراین‌بین، فاکتورهای مختلفی ازجمله مصرف غذاهای تند، پرخوری، عادت‌های غذایی نامناسب، مصرف دخانیات و الکل، استرس و اضطراب و فشارهای روحی و مصرف برخی از داروها بر شدت علائم این زخم گوارشی می‌افزایند.
درنهایت می‌توان گفت زمانی که مخاط محافظت‌کننده داخل معده به هر دلیلی بی‌اثر شود، سطح داخلی آن دچار زخم می‌شود.
معده برای هضم غذا و مقابله با میکروب‌ها اسیدی قوی تولید می‌کند. درصورتیکه مخاط معده عملکرد طبیعی نداشته باشد، اسید ترشح‌شده به بافت معده آسیب وارد می‌کند.
این آسیب به شکل زخم‌های گوارشی خود را نشان می‌دهد و ممکن است روند طبیعی زندگی افراد را مختل سازد.
علائم زخم معده چیست؟
در بند قبل علت زخم معده و چیستی آن را بررسی کردیم.
برخی افراد تصورات اشتباهی راجع به این بیماری دارند و علت آن را در مشکلات ژنتیکی، مشکلات عصبی و فاکتورهایی از این قبیل جویا می‌شوند.
حتی اگر مشکلات گوارشی زمینه ارثی هم داشته باشند، قابل‌پیشگیری و درمان هستند. تنها کافی است که به‌خوبی با علائم این بیماری آشنا شده و برای درمان آن اقدام کنید.
هر عاملی که باعث افزایش تحریک در دیواره معده و افزایش تولید اسید آن شود، باعث ایجاد زخم در معده می‌گردد.
علائم تشدیدکننده این بیماری نیز می‌تواند دردهای شدید و طولانی را در افراد ایجاد کند، تاجایی‌که علائم آن با شدت بیشتر خود را نشان می‌دهند.
درواقع شدت علائم و دفعات تکرار آن، به‌شدت بیماری بستگی دارد.
بیشتر افرادی که به این زخم گوارشی مبتلا هستند، از سوزش یا درد سر دل یا وسط شکم رنج می‌برند. این دردها هنگام خالی بودن معده شدیدتر می‌شود و ممکن است تا چند ساعت طول بکشند.
از سایر علائم مربوط به این بیماری می‌توان به دردهای مبهم شکمی، از دست دادن اشتها و کاهش وزن، نفخ و آروغ زدن، حالت تهوع و استفراغ، خستگی بی‌دلیل و مواردی از این قبیل اشاره کرد.
علائم معده‌درد خطرناک
آمارها نشان می‌دهد که از هر ۱۰ نفر حداقل یک نفر به زخم معده مبتلا است؛ بنابراین ممکن است بسیاری افراد از وجود زخم در معده خود بی‌اطلاع باشند و دردهای خفیف در معده یا شکم را نادیده بگیرند.
بااین‌حال، عدم توجه به این دردها و علائم جزئی میزان زخم در سطح داخلی معده را گسترش داده و علائم خطرناک آن بروز پیدا می‌کند. اصلی‌ترین علائم این زخم گوارشی دردهای شکمی پایین قفسه سینه و پشت کمر است.
از علائم جدی و بعضاً خطرناک در این بیماری می‌توان به سوزش و تحریک شدید معده، تغییر در رفتار و خلق‌وخو، خونریزی به صورت خروج خون از دهان یا استفراغ‌های خونی و خونریزی روده‌ای اشاره کرد که در صورت بروز هر یک از این علائم، باید سریعاً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
توصیه می‌کنیم که بهترین دکتر زخم معده را برای تشخیص علت مشکل گوارشی خود پیدا کنید.
راه‌های تشخیص زخم معده
اگرچه این بیماری علائم مشخصی دارد، اما برای درمان صحیح آن باید به تشخیص اصولی برسید.
ازآنجاکه درمان این مشکل گوارشی به شدت زخم بستگی دارد، تشخیص درست آن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
باتوجه به اینکه اصلی‌ترین عامل ایجاد زخم معده، هلیکوباکتر پیلوری است، باید برای تشخیص عفونت باکتریایی، آزمایش خون و مدفوع را انجام دهید.
البته پزشک متخصص در ابتدا سوابق بیماری، علائم و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند تا آزمایش‌های لازم را تجویز کند.
ممکن است متخصص گوارش از شما بخواهد که آزمایش تنفس را انجام دهید. این آزمایش به این صورت است که به بیماران گوارشی مایع شفافی داده می‌شود که بعد از نوشیدن آن باید در یک کیسه تنفس کنند.
درصورتیکه در معده این افراد عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری وجود داشته باشد، نمونه تنفس آن‌ها سرشار از دی‌اکسیدکربن خواهد بود.
بعد از انجام این آزمایش، پزشک برای تشخیص میزان عفونت و شدت زخم، بیمار را برای انجام آزمایش‌های دیگر مانند: بلع باریم، آندوسکوپی و بیوسپی آندوسکوپی آماده می‌کند.
بلع باریم
در طی این آزمایش، بیمار باید مایع سفیدرنگ غلیظی که باریم نامیده می‌شود را بنوشد.
این مایع دستگاه گوارش فوقانی را پوشش می‌دهد و پزشک می‌تواند با کمک آن و با استفاده از اشعه ایکس، معده و روده کوچک را مشاهده کند.
آندوسکوپی
احتمالاً راجع به آندوسکوپی چیزهای بیشتری شنیده‌اید و با آن آشنا هستید.
در این آزمایش، یک لوله نازک از طریق دهان وارد معده و قسمت ابتدایی روده کوچک می‌شود و پزشک می‌تواند از طریق دوربینی که در این لوله وجود دارد، هرگونه زخم، بافت غیرطبیعی و شدت خونریزی را بررسی کند.
این فرایند معمولاً با بیهوشی انجام می‌شود. درصورتیکه پزشک بخواهد برای بررسی‌های بیشتر، قسمتی از بافت معده را بردارد، به آن بیوپسی آندوسکوپی می‌گویند.
نمونه برداشته‌شده در آزمایشگاه تجزیه‌وتحلیل می‌شود تا علت بیماری مشخص گردد.
نکته
اگرچه نحوه تشخیص زخم معده از طریق آزمایشات معمولی مانند آندوسکوپی برای خود بیمار کمی سخت به نظر می‌رسد، اما باتوجه به اینکه این زخم‌ها یا هر عامل جدی دیگری، می‌تواند عملکرد سیستم گوارش را به هم بزند و سلامت جسمی و روانی افراد را به خطر بیندازد، باید به‌درستی تشخیص داده شده و درمان آن به صورت جدی انجام شود.
درمان زخم معده
این بیماری گوارشی و بسیاری از بیماری‌های جسمی دیگر در صورت تشخیص به موقع و درست، قابل‌کنترل و درمان هستند.
چه‌بسا می‌توان به‌راحتی از ایجاد این مشکلات جسمی پیشگیری کرد.
اما متأسفانه بسیاری از افراد به تنها چیزی که اهمیت نمی‌دهند، سلامتی خودشان است و تا زمانی که بیماری آن‌ها را از پای درنیاورد، آن را جدی نمی‌گیرند.
بسیاری از بیمارانی که از وجود زخم در معده و مشکلات گوارشی رنج می‌برند، تغذیه مناسبی ندارند، چون سیستم گوارش آن‌ها هر نوع غذایی را نمی‌پذیرد و ممکن است بعد از صرف وعده‌های غذایی با دردهای شدید و طولانی مواجه شوند.
ازآنجاکه تمام پیش‌نیازهای بدن از طریق تغذیه تأمین می‌شود، در صورت وجود مشکل در سیستم گوارشی، سلامت کلی بدن نیز به خطر می‌افتد؛ به همین خاطر باید بعد از تشخیص زخم معده و علت آن، برای درمان سریع اقدام کنید.
پیشگیری از زخم گوارشی
برخی از درمان‌های خانگی در کاهش علائم این زخم گوارشی مؤثر هستند.
درمان خانگی درواقع همان راهکارهایی هستند که با رعایت آن‌ها می‌توانید از ایجاد زخم در معده و یا هر مشکل گوارشی و جسمی دیگر جلوگیری کنید.
بهتر است قبل از اینکه به مرحله درمان برسید، با شروع اولین علائم مشکل گوارشی، از تشدید آن جلوگیری کنید.
زخم گوارشی دو نوع دارد؛ ممکن است این زخم در دیواره داخلی معده یا ابتدای روده باریک که دوازدهه نامیده می‌شود، ایجاد گردد.
درهرصورت این دو نوع زخم، مشکلات گوارشی زیادی برای شما ایجاد کرده و ممکن است با دردهای خفیف یا شدید همراه شوید. روند درمان زخم معده با پیشگیری از آن و توصیه‌های لازم توسط پزشک آغاز می‌شود.
در ابتدا باید مصرف الکل و دخانیات را قطع کنید و یا به حداقل ممکن برسانید، از مصرف غذاهای چرب، غذاهای فست‌فودی، نوشیدنی‌های گازدار، وعده‌های غذایی سنگین، خوراکی‌های مضر و مواردی از این قبیل خودداری کنید.
داشتن یک برنامه غذایی سالم و انجام حرکت‌های ورزشی برای هضم سریع‌تر غذا می‌تواند به صورت مؤثر از تشدید این بیماری جلوگیری کند. مصرف برخی از مواد غذایی در مقابله با هلیکوباکتر پیلوری مؤثر است.
از این مواد غذایی می‌توان روغن زیتون، سیب، کلم بروکلی، گل کلم، سبزیجات برگ‌دار مانند: اسفناج، توت سیاه و توت‌فرنگی را نام برد. از مصرف غذاهای تند و ترشیجات نیز پرهیز کنید.
درمان خانگی
از درمان خانگی زخم در معده، می‌توان به مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک اشاره کرد.
پروبیوتیک‌ها تعداد باکتری‌هایی که باعث ایجاد زخم در معده می‌شوند را کاهش می‌دهند و به بهبودی آن کمک می‌کنند.
مواد غذایی تخمیری مانند ماست، سرشار از مخمر، قارچ و باکتری هستند که تعادل و توازن باکتری‌های گوارشی را برقرار می‌کنند.
مصرف عسل به عنوان یک آنتی‌باکتریال قوی با خواص ضدمیکروبی، برای ترمیم زخم‌های معده توصیه می‌شود.
لطفا تا زمان درمان کامل زخم معده از مصرف موادی که باعث تشدید زخم معده می‌شود مانند تخمه آفتابگردان خودداری کنید.
اگر در کنار سایر روش‌های درمانی از عسل نیز استفاده کنید، دوره نقاهت شما کاهش می‌یابد.
از دیگر مواد غذایی با جنبه دارویی که خواص ضدالتهاب دارند، می‌توان به زنجبیل و شیرین‌بیان اشاره کرد که مصرف متعادل آن‌ها به کاهش اسید معده کمک می‌کند.
بهتر است که غذاهای حاوی فیبر فراوان و فلاونوئیدها را در برنامه غذایی خود قرار دهید. از غذاهای حاوی فلاونوئیدها می‌توان به حبوبات، سویا، کلم بروکلی، انگور قرمز و چای سبز اشاره کرد. شما همچنین برای با طب سنتی زخم معده را درمان کنید.
شما می‌توانید در صورت وجود استرس و فشارهای روحی از دمنوش‌های گیاهی معمول مانند: گل گاوزبان برای کنترل استرس استفاده کنید تا از تأثیر منفی آن بر روی سیستم گوارش در امان باشید.
درمان دارویی
بعدازاینکه علت زخم معده مشخص شود، می‌توانید از تشدید علائم آن جلوگیری کنید.
از برخی داروهای مسکن که برای درمان این بیماری تجویز می‌شوند، می‌توان به قرص دمیترون برای کاهش حالت تهوع، رانیتیدین برای رفلاکس معده، موتیدون برای زخم‌های معده و اثناعشر، امپرازول، پنتوپرازول، منیزیم هیدروکساید، دومپریدون و سیزوپراید اشاره کرد.
اگرچه این قرص‌ها بدون نسخه نیز عرضه می‌شوند، اما بهتر است که از مصرف خودسرانه آن‌ها خودداری کنید و با مشورت بهترین دکتر زخم معده برای درمان این بیماری اقدام کنید.
ممکن است پزشک نیز همین داروها را برای شما تجویز کند، اما به‌هرحال می‌توانید از زمان مناسب و دوز مصرف آن‌ها مطلع شده و روند بهبودی را سرعت ببخشید.
درمان زخم معده با جراحی
اگر دستورالعمل‌های دارویی و توصیه‌های پزشک معالج را جدی نگیرید، ممکن است معده شما در برابر درمان‌های دارویی مقاوم شده و به درمان واکنشی نشان ندهد.
در این صورت ممکن است با افزایش اسید معده، جداره آن سوراخ شده و با خونریزی مواجه شوید.
هرچند که این موارد به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما بروز آن غیرممکن نیست. در چنین مواقعی پزشک به‌ناچار با انجام عمل جراحی زخم‌های معده را برمی‌دارد.
خوشبختانه طیف وسیعی از داروهای مؤثر در این زمینه وجود دارند که با استفاده از آن‌ها درمان مؤثر اتفاق می‌افتد و بیماران به جراحی نیاز پیدا نمی‌کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب راجع به زخم معده و راه‌های تشخیص آن صحبت کردیم و روش‌های درمان این بیماری گوارشی را موردبررسی قرار دادیم.
شایع‌ترین علت ایجاد زخم در معده یا روده کوچک، یک باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است که در معده بسیاری از افراد وجود دارد.
عدم رعایت رژیم غذایی مناسب، عادات غلط و سبک زندگی نادرست، علائم این مشکل گوارشی را شدید می‌کنند.
درصورتیکه علائم این بیماری را مشاهده کردید، باید برای تشخیص زخم معده به یک پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید و آزمایشات لازم را انجام دهید.
باتوجه به حساسیت این عضو از سیستم گوارشی، بهتر است که برای تشخیص و درمان زخم آن بهترین دکتر زخم معده را پیدا کنید.
درصورتیکه به یک دکتر متخصص کاربلد و باتجربه مراجعه کنید، با اطمینان روند درمان را آغاز کرده و بهتر می‌توانید استرس و اضطراب خود را کنترل کنید و درنهایت به درمان مؤثری از این بیماری خواهید رسید.
