نوار عصب و عضله چیست و چه کاربردی دارد؟

اگر دچار بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی یا دردهای عصبی هستید و پزشک برای شما تست نوار عصب و عضله تجویز کرده است، احتمالا سوالاتی مانند تست نوار عصب و عضله چیست؟، این تست چگونه انجام می‌شود؟، برای تشخیص چه بیماری‌هایی انجام می‌شود؟، آیا درد دارد یا خیر؟ برای شما پیش آمده است. با توجه به این موضوع، ما تصمیم گرفتیم در این مطلب صفر تا صد نوار عصب و عضله را به زبان ساده و کاملا کاربردی برای شما توضیح دهیم تا پاسخ تمامی سوالات خود را بدست آورده و نگرانی‌های شما برطرف شوند. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا با دیدی روشن و بدون استرس به سراغ این تست بروید.

نوار عصب و عضله چیست؟ آشنایی با انواع آن

نوار عصب و عضله که به آن الکترومیوگرافی (EMG) نیز گفته می‌شود، یکی از روش‌های تشخیصی مهم در زمینه نورولوژی است که به بررسی عملکرد عصب‌ها و عضلات بدن می‌پردازد. این تست معمولا زمانی تجویز می‌شود که بیمار دچار علائمی مانند بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی، دردهای تیرکشنده یا گرفتگی‌های غیر عادی عضلات باشد. در این تست، تحریک‌های عصبی در ناحیه مورد نظر ایجاد می‌شود تا واکنش عضلات به این تحریکات مورد بررسی قرار گرفته و به پزشک کمک می‌کند تا محل و نوع اختلال عصبی یا عضلانی را دقیق‌تر تشخیص دهد. شما برای انجام چنین تستی باید به کلینیک نوار عصب و عضله مراجعه نموده و زیر نظر فرد متخصص این تست را انجام دهید تا نتیجه تست قابل اعتماد و استناد باشد.

اگر در شهر کرج هستید و قصد گرفتن نوار عصب دارید، جهت رزرو نوبت با شماره تلفن: 09055566676 تماس بگیرید.

به نقل از ویکی پدیا: ” نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی (به انگلیسی: Electromyography (EMG)) که به اختصار بدان «ئی‌ام‌جی» (EMG) می گویند، روشی برای ثبت الکتریکی فعالیت برون‌یاخته‌ای ماهیچه‌ها در حالت استراحت است. الکترومایوگرافی (EMG) مطالعه عملکرد عضله از طریق تحلیل سیگنال‌های الکتریکی تولید شده حین انقباضات عضلانی است. EMG اندازه‌گیری سیگنال الکتریکی همراه با تحریک عضله است که می‌تواند شامل عضلات ارادی و غیرارادی شود. وضعیت EMG انقباضات عضله ارادی به میزان کشش بستگی دارد.”

این تست به دو روش مختلف انجام می‌شود که شامل موارد زیر می‌شوند:

1. تست نوار عصب (Nerve Conduction Study – NCS)

در این تست، با استفاده از جریان الکتریکی بسیار ضعیف، سیگنال‌هایی به اعصاب داده می‌شوند تا سرعت و شدت هدایت پیام عصبی بررسی شود. پزشک با کمک الکترودهایی که بر روی پوست قرار می‌گیرند، پاسخ عصبی را ثبت و تحلیل می‌کند. کاربردهای NCS شامل موارد زیر می‌شوند:

• تشخیص سندرم تونل کارپ
• بررسی نوروپاتی محیطی (به عنوان مثال در بیماران دیابتی)
• بررسی آسیب‌های عصبی ناشی از فضا یا تصادف

2. تست نوار عضله یا الکترومیوگرافی (EMG)

در این روش از یک سوزن نازک و مخصوص برای ثبت فعالیت الکتریکی عضلات استفاده می‌شود. سوزن به داخل عضله وارد شده و فعالیت عضله در حالت استراحت و انقباض بررسی می‌گردد. کاربردهای روش EMG شامل موارد زیر می‌شوند:

• تشخیص بیماری‌های عضلانی مانند میوپاتی یا دیستروفی عضلانی
• بررسی درگیری عصب و عضله در بیماری‌هایی مانند ALS
• کمک به افتراق بین مشکلات عضلانی و عصبی

این دو تست اغلب به صورت مکمل و همزمان انجام می‌شوند تا پزشک بتواند تصویری دقیق از سیستم عصبی و عضلانی فرد بدست آورند. اما به طور کلی تفاوت اصلی دو روش EMG و NCS شامل موارد زیر می‌شوند:

• NCS (نوار عصب): بررسی عملکرد عصب‌ها با تحریک الکتریکی روی پوست
• EMG (نوار عضله): بررسی عملکرد عضلات با استفاده از سوزن ظریف درون عضله

نوار عصب و عضله برای تشخیص چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

تست نوار عصب و عضله یک ابزار کلیدی برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های عصبی و عضلانی است و می‌تواند به پزشک نشان دهد که آیا منشا علائم بیمار از عصب یا عضله است و یا ارتباط میان آن‌ها دچار اختلال شده است. با توجه به این موضوع، از مهمترین بیماری‌ها و اختلالاتی که با این تست قابل بررسی تشخیص هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سندرم تونل کارپ (Carpal Tunnel Syndrome)

این سندرم یکی از شایع‌ترین دلایل بی‌حسی و گزگز در دست‌ها، به ویژه انگشت شست، اشاره و میانی می‌باشد که نوار عصب می‌تواند فشردگی عصب میانی در ناحیه مچ دست را تشخیص دهد.

2. نوروپاتی محیطی (Peripheral Neuropathy)

در این بیماری، اعصاب محیطی آسیب می‌بینند و اغلب در افرادی رخ می‌دهد که به بیماری دیابت مبتلا هستند. علائم این بیماری شامل بی‌حسی ،سوزش و ضعف عضلانی در دست یا پا هستند که نوار عصب می‌تواند شدت و وسعت آسیب را مشخص کند.

3. رادیکولوپاتی (Radiculopathy)

رادیکولوپاتی با درگیری ریشه‌های عصبی در ستون فقرات، به ویژه در گردن یا کمر همراه است که باعث درد تیرکشنده، بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها می‌شود. این وضعیت معمولا به دلیل فتق دیسک یا آرتروز ایجاد شده و نوار عصب و عضله می‌تواند محل دقیق فشار به ریشه عصبی را شناسایی کند.

4. میوپاتی‌ها (Myopathy)

میوپاتی‌ها شامل گروهی از بیماری‌های عضلانی هستند که باعث ضعف تدریجی عضلات می‌شوند. در این حالت EMG کمک می‌کند تا فعالیت الکتریکی غیر طبیعی عضلات مورد بررسی قرار گیرند.

5. دیستروفی عضلانی (Muscular Dystrophy)

دیستروفی عضلانی در واقع گروهی از بیماری‌های ژنتیکی هستند که موجب تحلیل رفتن تدریجی عضلات می‌شوند. EMG (الکترومیوگرافی) الگوهای خاصی از اختلال عضله را نشان می‌دهد تا بتوان علت بیماری را تشخیص داد.

6. اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)

در این بیماری پیشرونده، اعصاب حرکتی دچار آسیب شده و به تدریج باعث ضعف و لاغری عضلات می‌شوند. نوار عصب و عضله کمک می‎کند آسیبی که به نورون‌های حرکتی وارد شده است را مورد بررسی قرار دهند.

7. بیماری‌های اتصال عصبی – عضلانی (مانند میاستنی گراویس)

در این دسته از بیماری‎ها، ارتباط میان عصب و عضله دچار اختلال شده و فرد با خستگی و ضعف عضلانی شدید مواجه می‌شود. EMG می‌تواند الگوهای مشخصی از ضعف عضله را در این بیماران نشان دهد.

8. آسیب‌های عصبی ناشی از تصادف یا جراحی

زمانی که در اثر تصادف یا جراحی، قطع یا آسیب‌دیدگی عصب رخ می‌دهد، و یا ضربه شدید به نخاع یا اندام‌ها وارد می‌شود، تست نوار عصب می‌تواند میزان و محل آسیب را به خوبی مشخص نماید.

تست نوار عصب و عضله چگونه انجام می‌شود؟

این تست یک روش غیرتهاجمی و نسبتا ساده است که شامل دو بخش مطالعه هدایت عصبی (NCS) و الکترومیوگرافی (EMG) می‌باشد که باید در مطب پزشک متخصص مغز و اعصاب و یا کلینیک‌های تخصصی نوار عصب و عضله انجام شود. مراحل کلی این تست شامل موارد زیر می‌شوند:

1. آماده‌سازی بیمار: پزشک یا تکنسین از شما می‌خواهد که بر روی تخت دراز بکشید یا بنشینید و ناحیه‌ای که قرار است بررسی شود را مشخص می‌کند.
2. قرار دادن الکترودها: برای بخش نوار عصب، الکترودهای چسبی بر روی پوست قرار می‌گیرند.
3. تحریک الکتریکی: جریان ضعیفی از طریق الکترودها به عصب ارسال می‌شود تا پاسخ آن ثبت شود.
4. استفاده از سوزن EMG: در بخش نوار عضله، سوزن ظریفی به داخل عضله وارد شده و فعالیت الکتریکی عضله بررسی می‌شود.
5. انقباض عضله: پزشک از شما می‌خواهد که عضله خود را منقبض یا شل کنید تا فعالیت الکتریکی در حالات مختلف ثبت شود.
6. ثبت و تحلیل داده‌ها: داده‎‌هایی که به دست آمده است، توسط دستگاه ثبت شده و پزشک آن را تحلیل می‌کند.

برای انجام این تست نیازی به بیهوشی یا بی‌حسی نیست و پس از پایان کار، بلافاصله می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.

چه زمانی از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود؟

پزشک زمانی از این تست استفاده می‌کند که بیمار دچار علائم عصبی یا عضلانی خاص باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تری برای تشخیص علت آن وجود داشته باشد. این آزمایش کمک می‌کند تا مشخص شود که مشکل از عضلات، اعصاب محیطی یا ریشه‌های عصبی است یا خیر. در ادامه مهمترین وضعیت و شرایطی که از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود را برای شما بیان می‌کنیم:

• بی‌حسی، گزگز یا سوزش در اندام‌ها: این علائم معمولا در اثر اختلالات عصبی مانند سندرم تونل کارپ، نوروپاتی محیطی یا فشردگی ریشه عصبی ایجاد می‌شوند که با نوار عصب می‌توان علت دقیق این مشکل را تشخیص داد.
• ضعف عضلانی یا تحلیل رفتن عضلات: اگر فرد بدون دلیل مشخص دچار ضعف در دست یا پا، یا کوچک شدن حجم عضلات شود، پزشک برای بررسی عملکرد عصب و عضله از این تست کمک می‌گیرد.
• دردهای تیرکشنده یا مبهم در دست، پا، گردن یا کمر: این درد ممکن است به دلیل گیر افتادن عصب در ستون فقرات یا آسیب به اعصاب محیطی باشد که با نوار عصب قابل تشخیص است.
• بررسی علت اختلال در حرکت یا کنترل عضله: در بیماری‌هایی مانند میاستنی گراویس یا بیماری نورن حرکتی، نوار عصب و عضله برای بررسی نحوه عملکرد پیام عصبی و عضلانی بسیار مفید است.
• ارزیابی آسیب‎های عصبی ناشی از تصادف یا جراحی: در صورت قطع یا آسیب دیدن عصب، این تست مشخص می‎کند که آیا عصب توانایی ترمیم دارد یا خیر، و میزان آسیب در چه حد است.
• پیگیری روند درمان یا بازتوانی: برای بیمارانی که تحت درمان فیزیوتراپی یا دارو درمانی برای مشکلات عصبی و عضلانی قرار دارند، گاهی از تست مجدد نوار عصب و عضله برای بررسی میزان بهبود استفاده می‌شود.

نوار عصب و عضله برای چه افرادی مناسب است؟

• افراد دارای بی‌حسی، گزگز یا مورمور شدن اندام‌ها
• افرادی که از ضعف عضلانی شکایت دارند
• بیماران مبتلا به دردهای تیر کشنده در کمر، گردن دست یا پا
• افراد مشکوک به سندرم‌هایی مانند تونل کارپ، سیاتیک یا نوروپاتی دیابتی
• بیمارانی که به دنبال آسیب فیزیکی، دچار اختلال حرکتی شده‌اند
• افراد مشکوک به بمیاری‌های عصبی عضلانی خاص
• بیماران دیابتی یا دارای سابقه بیماری مزمن

آیا تست نوار عصب و عضله درد دارد؟

تست نوار عصب و عضله ممکن است با کمی درد یا ناراحتی همراه باشد، اما این احساس معمولا خفیف و موقتی است. در مرحله اول (EMG)، یک سوزن نازک وارد عضله شده و ممکن است با کمی سوزش یا درد همراه باشد. در مرحله دوم (NCS)، با شوک‌های الکتریکی ضعیف روی پوست، احساس سوزن سوزن شدن یا پرش عضله ایجاد می‌شود. با این حال، درد این تست قابل تحمل بوده و بسیاری از بیماران آن را بدون مشکل پشت سر می‌گذارند. این آزمایش بی‌خطر بوده و نقش مهمی در تشخیص بیماری‌های عصبی و عضلانی دارد.

عوارض احتمالی نوار عصب و عضله

تست نوار عصب و عضله به طور کلی ایمن و کم‌خطر است و معمولا عارضه خاصی برای بیشتر افراد ایجاد نمی‌کند. با این حال، مانند هر روش تشخیصی دیگر ممکن است برای برخی افراد عوارض خفیفی از خود نشان دهد. این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:

• درد خفیف یا احساس سوزش
• کبودی جزئی
• تحریک یا حساسیت پوستی
• احتمال خونریزی بسیار جزئی

آمادگی‌های لازم پیش از انجام تست نوار عصب و عضله

برای آنکه تست نوار عصب و عضله با دقت و بدون مشکل انجام شود، رعایت چند نکته ساده اما مهم پیش از مراجعه به مرکز تشخیصی ضروری است. این آمادگی‌ها باعث می‌شود که نتیجه دقیق‌تری بدست آمده و شما نیز تجربه راحت‌تری داشته باشید.

1. حمام کنید و از کرم یا لوسیون استفاده نکنید
2. لباس راحت و گشاد بپوشید
3. لیست داروهای خود را همراه داشته باشید
4. اگر بیماری خاصی دارید به پزشک اطلاع دهید
5. در صورت داشتن وسایل پزشکی در بدن اطلاع دهید
6. شب قبل از انجام تست، به خوبی استراحت کنید

مدت زمان تست نوار عصب و عضله چقدر است؟

مدت زمان انجام تست نوار عصب و عضله بستگی به نوع و گستردگی بررسی‌های مورد نیاز دارد، اما به طور کلی این آزمایش 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. عواملی که بر مدت زمان تست تاثیرگذارند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• تعداد اندام‎های مورد بررسی: اگر فقط یک دست یا یک پا بررسی شود، زمان کوتاه‌تری نیاز است. اما در صورتی که چندین ناحیه از بدن تحت آزمایش قرار گیرد، مدت زمان بیشتری صرف خواهد شد.
• نوع علائم و بیماری مشکوک: در برخی موارد پزشک برای بررسی دقیق‌تر، بخش‌های بیشتری از عصب و عضله را تست می‌کند که ممکن است زمان را افزایش دهد.
• تجربه پزشک و همکاری بیمار: همکاری مناسب بیمار و مهارت پزشک در انجام مراحل مختلف می‌تواند باعث تسریع روند تست شود.